István Ertl
Forta strukturo, varia nivelo[1]
Kvazaŭ
ĉio dependus de mi, de Trevor Steele.
La
strukturo sukcesas surporti la pezon de la romano, ĉar bone tenas la intereson
la paralelaj fadenoj pri la sorto de Germanio, kaj tiu, persona, de Kurt Lenz.
Tio, ke ni jam scias al kio kondukis la potenciale ankoraŭ plurdirekta
kaoso de la respubliko de
Por
komenci per la malperfektaĵo plej rapide detektebla dum legado: la enmeto
de rekta peranto inter Lenz kaj la leganto estas principe tre konvena
mekanismo, taŭga por meti nin en korpoproksimon kun la protagonisto – sed
ĝuste li, la rakontanto, ne akiras verajn dimensiojn, malgraŭ la
potencialo de fortaj kontrastoj: Lenz mortinta kiel mezaĝulo, nia
rakontanto vivanta (por rakonti al ni!) en la aĝo de 90 jaroj; Lenz, vera
patrioto, ĉiam fidela al sia Germanio, nia rakontanto iĝinta
aŭstralia; Lenz esence virin-fidela malgraŭ sento-dueco al la edzino
Paula kaj amatino Gloria, nia rakontanto papiliema... sed, eble ĉar
ĉiam rapide necesas reveni al la okazaĵoj ĉirkaŭ Kurt, la
figuro de la rakontanto restas tro skema.
Plue:
malegalas la nivelo de ellaboriteco tra la libro. Komence ŝajnas tro
aŭdaca la decido enscenigi Hitleron mem (defio kiun diversnivele plenumis
la verkistoj Csaplár, Mailer, Mulisch, E. E. Schmitt kaj certe multaj aliaj),
sed tiun defion Steele bone respondas per atribuo de homaj, ve tro homaj, ecoj
al
Pliaj
ĝenetoj, karakterizaj ne nur ĉi-romane ĉe Steele, estas:
la
aŭtora insisto pri la realeco de ia postmorta vivo (ne temas pri la ideo
mem, kun kiu eblas konsenti aŭ mal-, sed pri ĝia artisma pravigiteco.
Ĝi havis sian lokon en Sed nur fragmento, sed ĉi-romane
aperas, simile
pli
ĝene, tio ke pluraj figuroj aperas
Kaj
kia kovrilo! Normale mi malŝatas ke recenzanto dediĉu atenton al
fizikaj kontingencaĵoj, sed ĉi-kaze endas:
Legante
la romanon en buso, mi ĉiam sentis bezonon kaŝi la kovrilon. Eble mi
maltrafis tiel belan okazon (“ne, ne, mi legas ne nazian propagandon, sed
Esperantan beletron”), tamen mi preferis kaŝi...
Maljam
nun mi rimarkas ke mi nur kritikis la romanon, apenaŭ laŭdis. Se
ĉi tiu estus recenzo kaj ne blogero, mi certe detalus ankaŭ la
laŭdindaĵojn.
Leginte
la supran tekston, Trevor Steele komentis retpoŝte la 5an de januaro 2011:
...
vi opinias, ke la “teologia” fino de Kvazaŭ ĉio dependus... ne
akordas kun la cetero. Nu, se jes, tio estas manko de konvinkopovo miaflanke.
Mi volis pensigi, ke dum sia suferado en la krifoj de SS kaj SA Lenz ekkonis la
nesufiĉecon de nura politika agado, ankaŭ flanke de ĵurnalisto.
Ĉiu ajn homo en tia situacio, kie la morto estas daŭre nur milimetrojn
for, devus pliprofundiĝi en sia pensado. La libro menciita, Du hast
[1] La teksto origine aperis en blogo, ĉe
pistike65.wordpress.com/2010/ 03/06/steele-kvazau-cio-dependus-de-mi.
[2] deus ex machina: (latine) “dio el maŝino”, t.e. (en teatro) neatendita sceneja efiko; (fig.) solvo de situacio dank’ al interveno de forto ekstera al la intrigo.
[3] “Vi hantis* min en la nokto”, sukcesa antologio (Munkeno, eld. Chr. Kaiser,
1954) kun “lastaj leteroj kaj notoj de viktimoj de la nazia reĝimo”. – *La
germana verbo “heimsuchen” estas malfacile tradukebla; “hanti” estas la plej
konciza, “veni kun la celo timigi” eble pli trafa traduko.