| |
|
|
AJ, MAKLIN!
Poul Thorsen recenzas:
Trvor Steele: Sed nur fragmento. Romano 448-paĝa, fortike bindita. Fonto 1987.
Fonto n-ro 100, aprilo 1989
Antaŭ tia giganta, beletra fortostreĉo oni plurfoje emas agi kiel la verdinsulanoj en Nova Gvineo fronte al iu ajn simpla gesto de civilizo: loki laŭeble ĉiujn fingrojn en la buŝon! Mire kaj admire.
Ne nur pro eksterordinara amplekso kaj teknike plaĉa prezento, sed plie pro originaIeco en la tem-eIekto la verko de Steele apogeas en la abunda eldon-fluo dum la jubilea jaro. Ĝi estas rimarkinda produkto de profunda reserĉado - kaj nur fragmento de eblaĵoj. Unu el, por tiel diri. Nekredeble riĉa fonto.
Koncedo: La "intrigo" iomete lante disvolviĝas pro tre (tro?) fidela stilenpakigo en pluraj tavoloj: dokumentigo flanke de imagita bibliotekisto, prinotoj el taglibro kun versioj pli kaj pli intimaj. Sed eltenemo nepre pagas. Ne mankos agado nek ekscito! Ne mankos makabraĵoj kiel dissekcio al kompatinda korpo de fidela helpanto. El tio profitis nur la ŝarkoj ! Ne mankos ŝokoj de supernaturo en ĉapitroj kiel La nokto de Kodi kaj Insulte al ĉia logiko. La berserka furiozo kaj la aliaj magiaĵoj de l' indiĝena ĉefo Kodi, simisimila, kredeble allogos precipe brazilanojn, kiuj laŭdire (kaj eĉ laŭkonfirme) ofte travivas same frapajn okultajn misterojn. Legu dramon kun mediumoj, kiuj plenekstaze dialogas en por ili tute nekonata lingvo. Vuduismo?
Konvenas loza referato. Ĝi povas fariĝi nur tia konsidere aI 448-paĝa volumego kun rakontado tiom bunte fantaziplena kiom realisma.
Rusa ekspedicio trimembra surteriĝas en Nova Gvineo en la 1880-jaroj, kiam ankaŭ germanoj kaj aŭstralianoj fervoris koloniigi la regionon. La celo de la rusa scienculo estas senpasie studi la morojn de unu eble lasta popolo kun ŝtonepoka kulturo, sed vole-nevole li viktimiĝas en neeviteblaj kolizioj inter primitiveco kaj "civilizo".
Liaj taglibroj rivelas memon heziteman, preskaŭ timeman antaŭ taskaro sin trudanta al lia granda forta voko kun ties neatenditaj konfliktoj inter scienco kaj humanismo, ne sen personaj afliktoj kaj pasioj vundigaj.
Abundas antropologiaj/psikologiaj detaloj, ĉie en riĉa lingvo, ĉie en konscia rilato al individuoj kaj medio, ĉie ĝue elturniĝema. Svarmas trafaj provoj pri piĝinigo de nia lingvo, kaj spicas la stilon ridige belaĉa slango. Tiu humura subfluo efike kontrastas kun la serioza dokumentado. - Elstaras la figuro kaj ĵargono de Santamaria, servisto cinika, viktimo de kurioza filozofiado poltrona, pigre surpuga. Ĉu la tertremo lin masturbigas, aŭ ĉu pro lia masturbo okazas tertremo?
La rusa ĉefpersono, barono Nikolaj Ivanoviĉ Maklin, kun alta intelekto flegita de filozofiaj studoj en germana Heidelberg, navigas inter sia balasto de eŭropa moralo kaj tradicio, kaj la intense altiraj, mistikaj fortoj en naturpopolo. Kvankam darvinisto li devas agnoski, ke la homo ne nepre estas produkto de sia ĉirkaŭaĵo. Progreso eble konsistas en spito al tio. Evidente ne ĉio estas materi-baza. Riveliĝas spiritaj fortoj neatentitaj. Grade Maklin pasas de ateismo en "pormuzean religion" spertante ekzemplojn de makabra magio, demonismo, sanigo per mirakloj kaj eĉ reinkarniĝo: "Maklin mem estis konvinkita, ke li reaperos sur la tero. En tio li nur anticipis unu el la instruoj de la Iluminitoj de nia epoko. Estus interese konjekti, en kies haŭto li elektis reveni al ni, se hazarde li vivas inter ni nun. Eble unu el vi, karaj legantoj, retrovos vian memon sur ĉi tiuj paĝoj..."
La granda meza parto de tiu ĉi tute logika, personriĉa, vigla rakontado trovas lokon en Kvinslando, Aŭstralio, kies restantajn indiĝenojn mizerigis ankaŭ tie la blankula penetro. Certe tiuj aborigenoj nete ne havas kaŭzon fieri nek festi pro ĵusa 200-jariĝo de la blanka invado en tiun kontinenton. Jam en la epoko de Maklin tie disfloris politikaj skandaloj, kaj antaŭjuĝemo rasisma apud la urbo Brisbano. Parte sub influo de personaj elreviĝoj kaj malfeliĉoj - lia amatino, filino de ĉefministro, mortas - li decidis pluiri de pasivaj konstatoj al rezisto kontraŭ politika (germana kaj aŭstralia) imperiismo por reiri al "sia" amata Nov-Gvinea tribo, sed tute sen iluzioj li pereis tie pro blinda atenco dum mizera stato de malaria atako. Neniu komprenis la ruslingvan vorton sur liaj taglibroj: Bruligu! Feliĉe ne, ĉar tiel per liaj paperoj ni post 100 jaroj povas konstati, ke Maklin fakte vivis - eĉ se sub alia nomo: Nicolas Miklucko aŭ Mikluĥo-Maklaj. I.a. en Leningrado troviĝas liaj antropologiaj kolektaĵoj, ekz. la sinistra laringo-lango de tiu kompatinda servisto, nomita Knabo. Per la dissekcio Maklin volis esplori la strukturojn de "primitiva", miksrasa cerbo kaj kompari diversajn homajn "parolilojn". - Malfeliĉe ne unika ekzemplo de antaŭjuĝemaj hipotezoj "sciencaj".
Kompreneble plej legindas la NovGvinea parto de la romano (preskaŭ duono el la grandioza amplekso). Diligentege Trevor Steele ĉerpis el arkivoj tiun ĉi admirinde detalriĉan rerakonton pri la kurioza vivo de Maklin. Mem li ja estas redaktoro/instruisto/praktikanto de alternativa terapio en Brisbano. Sed pli grave: Li kontribuas per multaj personaj spertoj kaj ekzotikaj travivaĵoj - ankaŭ ŝajne el Brazilo - ĉie en supera lingva vestigo. Krome dum jaroj en Germanio li familiariĝis kun kelkaj germaneskaj filozofiaj elpensaĵoj, kiuj ludas amuzan subrolon.
Freŝaj kaj fremdaj ventoj blovas el ĉiu paĝo de tiu ĉi impona volumo, kiu digne reprezentas la kulturportantan valoron de Esperanto. Senĝene oni povas ĝin proponi por traduko en kiun ajn lingvon. Estus pionira venko por dram-dokumentiga ĝenro en la internacia lingvo.
Unu kritiketo: Mapo estus tre bonvena pri tiuj foraj regionoj, kaj apetitiga resumo facile trovus lokon sur la gape malplena postkovrilo.
Reen al:
| Sed nur fragmento | Trevor Steele | Listo de recenzoj en Fonto | Ĉefpaĝo originala literaturo |