Baldur Ragnarsson
Bildoj el la historio de la Esperanta Literaturo
Artikoloj verkitaj por la revuo Juna amiko
John Sharp Dinwoodie
La jaro 1952 estas aparte
rimarkinda jaro en la literatur-historio de Esperanto, Tiam J. Régulo,
eldonisto en La Laguna, Kanariaj Insuloj, aperigis libron originale verkitan en
Esperanto, kiu ankoraŭ nun, pli ol duonjarcenton poste, estas de multaj
rekonita kiel la plej memorinda kontribuo al la originala poezio de Esperanto
post Streĉita kordo de K.
Kalocsay (1931) La titolo de la libro, Kvaropo, rilatas al la kvar poetoj, kies
poemoj konsistigas la libron: William Auld, John Francis, John Sharp Dinwoodie
kaj Reto Rossetti. Ili estis Skotoj krom
Rossetti, kio estigis la nomon “la skota skolo”. Jam aperis artikoloj en Juna amiko pri ĉiuj krom Dinwoodie.
Per tiu ĉi artikolo mi volas iom kompensi tiun neglekton.
John Sharp
Dinvoodie (1908-1980) havis specialan pozicion inter siaj kolegoj, estante dediĉema
pastro kiu forlasis literaturan karieron dum la ceteraj daŭrigis verki ĝis
sia vivofino. Lia frua okupo pri Esperanto tamen estis konsiderinda: Li kunlaboris
en la produkto de la Angla Antologio
(1957), kontribuis al Literatura mondo
(3-a periodo) kaj estis la unua redaktoro de la Skota Antologio (1978). Li verkis poezion, novelojn kaj recenzojn
kaj estis kompetenta kaj fekunda tradukanto, precipe de skota poezio. Liaj
originalaj poemoj kolekte aperis en Kvaropo,
el kiuj kelkaj reaperis en Esperanta
Antologio (1984) .
Dinwoodie vivas kiel originala poeto per
siaj poemoj en akompano kun siaj tri poetaj kolegoj en la kvaropa kolekto. Oni
nur povas bedaŭri, ke li ĉesis verki en Esperanto post tio, ĉar
liajn poemojn distingas pensa forto kaj sentema lirikismo, tamen ne en egalaj
proporcioj, kion spegulas la komuna titolo Kastelo
el revoj. En ia poemo La Venkonto
la forto superregas en la disvolviĝo de la batalo inter la herbo kaj la
diversaj aktivaĵoj de la homoj sur la tero: “Disfalos brikoj, ruiniĝos
domoj / kaj el la urbruin’ formortos homoj”, ĝis
Malsupren klinu vin: aŭskultu tie
kiel la herbo
ridas ironie ...
Sonas de horizont’ al horizonto
la rido de la verda mondvenkonto.
En tiu poemo ne
aperas la religia sento de la pastro, kiel
en diversaj aliaj poemoj de Dinvoodie, regas tie “la masiva forto de la Naturo
primitiva”, kiu venkos en la fino. Tiu penso memorigas pri alia poemo pri la
venkonta herbo, de la usona poeto Carl Sandburg, kie la herbo petas tempon, du
jarojn, dek jarojn, por nerekonigebligi la batalkampojn de Waterloo kaj
Austerlitz.
La herbo, kvankam
“etaĵo magra, verda”, estas potenca, en alia poemo, Al rozpetalo, la poeto alparolas alian etaĵon, kiu ŝajne
“nenion valoras” deŝiritan petalon de rozo, kiun la poeto trovas “sur vojo
kota”. Li kompatas la rozpetalon kaj levas ĝin el la koto kaj metas sur
sekan grundon;
Permesu do, estaĵo kompatinda,
ke mi vin levu for de la malpuro
en kiu ĵetis vin la vento
blinda.
La rozpetalo havas
valoron de beleco, eĉ en la koto, eĉ se efemera. Komparo inter la
herbo kiel venkonto kaj la rozo kiel suferanto, kiun la poeto volas helpi,
rivelas unuflanke malvarman objektivecon, aliflanke varmsemtan subjektivecon.
Ne estas dubo, je kiu flanko batas la koro de la poeto.
La naturo
estas proksima en la poemoj de
Dinvoodie, precipe lia koncerno pri ĝiaj delikataj aspektoj, kiuj ne havas
multan ŝancon
en la kruda ĉirkaŭmondo. “Vi, eta besto – tro delikata / por vi en ĉi
tiu mondo nia” li alparolas la papilion en la poemo Al papilio. Sed al “ĉi tiu mondo nia” reagas ankaŭ la poeto. Kiel atendeble la religio de la pastro klare
aperas en iuj liaj poemoj, sed senpovo kontraŭ la bruteco de la homoj
neeviteble akompanas lian sinceran kredon al Dio. En la poemo Kristnasko li verkas pri la naskiĝo
de Jesuo kiel
komenco de nova pli bona epoko, sed finas pri malespero pri la homoj, kiujn li
komparas al sensciaj brutoj:
Tagiĝo de la nova mondepoko!
De la kompato, simpatio, amo!
Seninterese tamen al la trogo
La bovo sin forturnis de l’ infano.
Brutmense ankaŭ homoj lin ignoris,
pri la naskiĝa loko malestimaj,
nur tri saĝuloj fremdaj lin adoris,
kaj kelkaj kamparanoj simplanimaj.
La poeto John Sharp
Dinwoodie plu vivas sur la paĝoj de la fama poemlibro Kvaropo kaj en la mensoj, kiuj memoras lian poezion kiel personan dokumenton
pri rimarkinda homo kaj sincera kaj kompetenta poeto.
Juna amiko, majo 2014