Reen al enhavtabelo

Reen al la ĉefpaĝo de OLE

Baldur Ragnarsson


Bildoj el la historio de la Esperanta Literaturo

Artikoloj verkitaj por la revuo Juna amiko

John Sharp Dinwoodie



La jaro 1952 estas aparte rimarkinda jaro en la literatur-historio de Esperanto, Tiam J. Régulo, eldonisto en La Laguna, Kanariaj Insuloj, aperigis libron originale verkitan en Esperanto, kiu ankoraŭ nun, pli ol duonjarcenton poste, estas de multaj rekonita kiel la plej memorinda kontribuo al la originala poezio de Esperanto post Streĉita kordo de K. Kalocsay (1931)  La titolo de la libro, Kvaropo, rilatas al la kvar poetoj, kies poemoj konsistigas la libron: William Auld, John Francis, John Sharp Dinwoodie kaj Reto Rossetti. Ili estis Skotoj krom Rossetti, kio estigis la nomon “la skota skolo”. Jam aperis artikoloj en Juna amiko pri ĉiuj krom Dinwoodie. Per tiu ĉi artikolo mi volas iom kompensi tiun neglekton.

John Sharp Dinvoodie (1908-1980) havis specialan pozicion inter siaj kolegoj, estante dediĉema pastro kiu forlasis literaturan karieron dum la ceteraj daŭrigis verki ĝis sia vivofino. Lia frua okupo pri Esperanto tamen estis konsiderinda: Li kunlaboris en la produkto de la Angla Antologio (1957), kontribuis al Literatura mondo (3-a periodo) kaj estis la unua redaktoro de la Skota Antologio (1978). Li verkis poezion, novelojn kaj recenzojn kaj estis kompetenta kaj fekunda tradukanto, precipe de skota poezio. Liaj originalaj poemoj kolekte aperis en Kvaropo, el kiuj kelkaj reaperis en Esperanta Antologio (1984) .

Dinwoodie vivas kiel originala poeto per siaj poemoj en akompano kun siaj tri poetaj kolegoj en la kvaropa kolekto. Oni nur povas bedaŭri, ke li ĉesis verki en Esperanto post tio, ĉar liajn poemojn distingas pensa forto kaj sentema lirikismo, tamen ne en egalaj proporcioj, kion spegulas la komuna titolo Kastelo el revoj. En ia poemo La Venkonto la forto superregas en la disvolviĝo de la batalo inter la herbo kaj la diversaj aktivaĵoj de la homoj sur la tero: “Disfalos brikoj, ruiniĝos domoj / kaj el la urbruin’ formortos homoj”, ĝis

Malsupren klinu vin: aŭskultu tie
kiel la herbo ridas ironie ...
Sonas de horizont’ al horizonto
la rido de la verda mondvenkonto.

En tiu poemo ne aperas la religia sento de la pastro, kiel en diversaj aliaj poemoj de Dinvoodie, regas tie “la masiva forto de la Naturo primitiva”, kiu venkos en la fino. Tiu penso memorigas pri alia poemo pri la venkonta herbo, de la usona poeto Carl Sandburg, kie la herbo petas tempon, du jarojn, dek jarojn, por nerekonigebligi la batalkampojn de Waterloo kaj Austerlitz.

La herbo, kvankam “etaĵo magra, verda”, estas potenca, en alia poemo, Al rozpetalo, la poeto alparolas alian etaĵon, kiu ŝajne “nenion valoras” deŝiritan petalon de rozo, kiun la poeto trovas “sur vojo kota”. Li kompatas la rozpetalon kaj levas ĝin el la koto kaj metas sur sekan grundon;

Permesu do, estaĵo kompatinda,
ke mi vin levu for de la malpuro
      en kiu ĵetis vin la vento blinda.

La rozpetalo havas valoron de beleco, eĉ en la koto, eĉ se efemera. Komparo inter la herbo kiel venkonto kaj la rozo kiel suferanto, kiun la poeto volas helpi, rivelas unuflanke malvarman objektivecon, aliflanke varmsemtan subjektivecon. Ne estas dubo, je kiu flanko batas la koro de la poeto.

La naturo estas  proksima en la poemoj de Dinvoodie, precipe lia koncerno pri ĝiaj delikataj aspektoj, kiuj ne havas multan ŝancon en la kruda ĉirkaŭmondo. “Vi, eta besto – tro delikata / por vi en ĉi tiu mondo nia” li alparolas la papilion en la poemo Al papilio. Sed al “ĉi tiu mondo nia”  reagas ankaŭ la poeto. Kiel atendeble la religio de la pastro klare aperas en iuj liaj poemoj, sed senpovo kontraŭ la bruteco de la homoj neeviteble akompanas lian sinceran kredon al Dio. En la poemo Kristnasko li verkas pri la naskiĝo de Jesuo kiel komenco de nova pli bona epoko, sed finas pri malespero pri la homoj, kiujn li komparas al sensciaj brutoj:

Tagiĝo de la nova mondepoko!
De la kompato, simpatio, amo!
Seninterese tamen al la trogo
      La bovo sin forturnis de l’ infano.

Brutmense ankaŭ homoj lin ignoris,       
pri la naskiĝa loko malestimaj,
nur tri saĝuloj fremdaj lin adoris,
kaj kelkaj kamparanoj simplanimaj.

 

La poeto John Sharp Dinwoodie plu vivas sur la paĝoj de la fama poemlibro Kvaropo kaj en la mensoj, kiuj memoras lian poezion kiel personan dokumenton pri rimarkinda homo kaj sincera kaj kompetenta poeto.

 

Juna amiko, majo 2014

 




Reen al enhavtabelo

Reen al la ĉefpaĝo de OLE