| ||
Reen al enhavtabelo
|
Baldur Ragnarsson
Bildoj el la historio de la Esperanta Literaturo Se mi devus mencii unu libron,
kiun mi opinias la plej necesa laborilo por ĉiu esperantisto, ĉu
studanto, ĉu spertulo, mi ne longe pripensus: Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (pli simple PIV. Ĝia antaŭirinto, Plena Vortaro de Esperanto, unue aperis
en 1930 kaj poste multfoje (entute naŭ eldonoj). Multaj homoj kunlaboris
pri tiuj vortaroj, sed ekde la komenco la homo, kiun mi nun mallonge prezentas
al vi, Gaston Waringhien (1901-1991), fariĝis la ĉefa
prizorganto de tiu grandega laboro, kiu interalie konsistis en konstanta
reviziado kaj pliampleksigo. PIV aperis sub lia ĉefredaktoreco en tri
eldonoj. En la ĵus pasinta jaro, 11 jarojn post lia forpaso, ĝi
aperis denove, reviziita kaj pliampleksigita sub la ĉefredaktoreco de alia
Konsiderante lian
gigantan laboron sur tiu kampo, li certe meritas tian distingon. Sed li
distingis sin ne malpli sur aliaj kampoj. Li estis elstara gramatikisto kaj
verkis kun Kálmán Kalocsay grandan gramatikan libron, Plenan Analizan Gramatikon de Esperanto (pli simple PAG). Jam de
multaj jaroj tiuj du kolosaj verkoj, PIV kaj PAG, staras flank-ĉe-flanke
sur mia skribotablo, kiel certe tiel same ĉe aliaj esperantistoj dise tra
la mondo. Mi rigardas tiujn librojn kun humilo kaj miro, admiro kaj dankemo. Sed Waringhien
estis ankaŭ poeto kaj poetikisto. Li verkis, ankaŭ kun Kalocsay,
gvidlibron por poetoj, nomitan Parnasa
gvidlibro. Kiel poeto li verkis sub la kaŝnomo G.E. Maŭra la poemaron Duonvoĉe.
Li vaste tradukis el la franca poezio. Li estis elstara kultur-analizanto kaj
liaj erudiciaj eseoj plenigas multajn volumojn. Kaj dum jardekoj li estis prezidanto
de la Akademio de Esperanto. Sed ne havas multan
sencon eĉ ekprovi listigi la verkojn de Gaston Waringhien. Li estas tuta
mondo per si mem. Ne estas troigo aserti, ke malfacile troveblas homoj dum la
20a jarcento, kiuj tiom multe kaj grave kontribuis al nia lingvo kaj ĝia
kultura esprimado kiel Gaston Waringhien. En 1955 ekaperis
grava literatura revuo, La nica
literatura revuo, sub redaktado de Waringhien. Samjare aperis en Svedio la
revuo Norda Prismo sub redaktado de
F. Szilágyi. La nica literaturo revuo
daŭris ĝis 1962, Norda Prismo
kvin jarojn pli. Kvankam la du kulturaj revuoj havis grandparte similajn
celojn, ili tamen diferencis inter si. Norda
Prismo havis pli popularan tonon. La
nica estis unuavice altliteratura.Waringhien aperigis kelkajn poemojn en
tiu revuo sub sia jam menciita kaŝnomo, inter ili poemon titolitan Apelacio. Estas konstateble, ke li ne
estis tute kontenta estis klasifikita kiel “polurita romantisto” laŭ Auld
en la tiam ĵus aperinta Esperanta
Antologio. Jen G.E. Maura “febre” serĉas sian nomon en la libro: Mi foliumis, foliumis febre, Fakte, la afero ne
estas tiel simpla koncerne la multfacetan personecon de Gaston Waringhien. Kiel
la poeto G.E. Maŭra, li certe havis romantikan tendencon, tiel ke la
literatura klasifiko de Auld estas sendube pravigebla. Sed Waringhien estis
ankaŭ erudicia klasikisto, kiu alte respektis la stilojn, regulojn kaj
konvenciojn de la antikvaj aŭtoroj, kiel ili aperis en la franca
klasikismo en la 17-a kaj 18-a jarcentoj. Samtempe tion efikis lia romantismo,
kiu ofte nuancas lilajn verkojn kaj tenis malfermita lian alireblon al la pli
liberaj kampoj de la sentoj. Sed siajn vizitojn al tiuj kampoj li ŝajne
preferis pli-malpli kaŝi, uzante pseŭdonimojn. Mi nur unufoje
havis la okazon paroli kun Gaston Waringhien, sed interŝanĝis kun li
kelkajn leterojn. Mi tamen estas certa pri mia impreso: li apartenis al la plej
ĝentilaj kaj senpretendaj homoj, kiujn mi renkontis dum mia vivo. Sed kiel
malavara donanto de daŭre fidindaj valoroj al la esperantistoj li ne havis
egalulon. |