Reen al enhavtabelo

Reen al la ĉefpaĝo de OLE

Baldur Ragnarsson


Bildoj el la historio de la Esperanta Literaturo

Artikoloj verkitaj por la revuo Juna amiko

Gaston Waringhien: La Vortaristo



Se mi devus mencii unu libron, kiun mi opinias la plej necesa laborilo por ĉiu esperantisto, ĉu studanto, ĉu spertulo, mi ne longe pripensus: Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (pli  simple PIV. Ĝia antaŭirinto, Plena Vortaro de Esperanto, unue aperis en 1930 kaj poste multfoje (entute naŭ eldonoj). Multaj homoj kunlaboris pri tiuj vortaroj, sed ekde la komenco la homo, kiun mi nun mallonge prezentas al vi, Gaston Waringhien (1901-1991), fariĝis la ĉefa prizorganto de tiu grandega laboro, kiu interalie konsistis en konstanta reviziado kaj pliampleksigo. PIV aperis sub lia ĉefredaktoreco en tri eldonoj. En la ĵus pasinta jaro, 11 jarojn post lia forpaso, ĝi aperis denove, reviziita kaj pliampleksigita sub la ĉefredaktoreco de alia franca esperantisto, Michel Duc Goninaz. Esperanto, kiel aliaj lingvoj, daŭre evoluas, kaj tio necesigas konstantan laboron por aktualigi niajn vortarojn. Estas ja salutinde, ke ni daŭre havas kompetentajn vortaristojn en niaj vicoj. Por multaj esperantistoj Waringhien tamen estas La Vortaristo.

Konsiderante lian gigantan laboron sur tiu kampo, li certe meritas tian distingon. Sed li distingis sin ne malpli sur aliaj kampoj. Li estis elstara gramatikisto kaj verkis kun Kálmán Kalocsay grandan gramatikan libron, Plenan Analizan Gramatikon de Esperanto (pli simple PAG). Jam de multaj jaroj tiuj du kolosaj verkoj, PIV kaj PAG, staras flank-ĉe-flanke sur mia skribotablo, kiel certe tiel same ĉe aliaj esperantistoj dise tra la mondo. Mi rigardas tiujn librojn kun humilo kaj miro, admiro kaj dankemo.

Sed Waringhien estis ankaŭ poeto kaj poetikisto. Li verkis, ankaŭ kun Kalocsay, gvidlibron por poetoj, nomitan Parnasa gvidlibro. Kiel poeto li verkis sub la kaŝnomo G.E. Maŭra la poemaron Duonvoĉe. Li vaste tradukis el la franca poezio. Li estis elstara kultur-analizanto kaj liaj erudiciaj eseoj plenigas multajn volumojn. Kaj dum jardekoj li estis prezidanto de la Akademio de Esperanto.

Sed ne havas multan sencon eĉ ekprovi listigi la verkojn de Gaston Waringhien. Li estas tuta mondo per si mem. Ne estas troigo aserti, ke malfacile troveblas homoj dum la 20a jarcento, kiuj tiom multe kaj grave kontribuis al nia lingvo kaj ĝia kultura esprimado kiel Gaston Waringhien.

En 1955 ekaperis grava literatura revuo, La nica literatura revuo, sub redaktado de Waringhien. Samjare aperis en Svedio la revuo Norda Prismo sub redaktado de F. Szilágyi. La nica literaturo revuo daŭris ĝis 1962, Norda Prismo kvin jarojn pli. Kvankam la du kulturaj revuoj havis grandparte similajn celojn, ili tamen diferencis inter si. Norda Prismo havis pli popularan tonon. La nica estis unuavice altliteratura.Waringhien aperigis kelkajn poemojn en tiu revuo sub sia jam menciita kaŝnomo, inter ili poemon titolitan Apelacio. Estas konstateble, ke li ne estis tute kontenta estis klasifikita kiel “polurita romantisto” laŭ Auld en la tiam ĵus aperinta Esperanta Antologio. Jen G.E. Maura “febre” serĉas sian nomon en la libro:

Mi foliumis, foliumis febre,
ĝis, ĉe paĝturno, kelkaj versoj feble
aŭdigis memoratan flustron ... Kristo
Parnasa! – “Polurita Romantisto”
jen l’etiket’ al mia nom alkroĉa!
Nu, polurita, tio flatas fajne;
sed romantisto, vere! Ĉu verŝajne?

Fakte, la afero ne estas tiel simpla koncerne la multfacetan personecon de Gaston Waringhien. Kiel la poeto G.E. Maŭra, li certe havis romantikan tendencon, tiel ke la literatura klasifiko de Auld estas sendube pravigebla. Sed Waringhien estis ankaŭ erudicia klasikisto, kiu alte respektis la stilojn, regulojn kaj konvenciojn de la antikvaj aŭtoroj, kiel ili aperis en la franca klasikismo en la 17-a kaj 18-a jarcentoj. Samtempe tion efikis lia romantismo, kiu ofte nuancas lilajn verkojn kaj tenis malfermita lian alireblon al la pli liberaj kampoj de la sentoj. Sed siajn vizitojn al tiuj kampoj li ŝajne preferis pli-malpli kaŝi, uzante pseŭdonimojn.

Mi nur unufoje havis la okazon paroli kun Gaston Waringhien, sed interŝanĝis kun li kelkajn leterojn. Mi tamen estas certa pri mia impreso: li apartenis al la plej ĝentilaj kaj senpretendaj homoj, kiujn mi renkontis dum mia vivo. Sed kiel malavara donanto de daŭre fidindaj valoroj al la esperantistoj li ne havis egalulon.

 




Reen al enhavtabelo

Reen al la ĉefpaĝo de OLE